TURGUT REİS

TURGUT REİS

Turgut Reis (1485-1565) büyük bir Türk denizcisidir.Muğla’ya bağlı bir köyde doğan Turgut Reis küçük yaşta denizlere açıldı. Akdeniz’deki korsan gemilerinde tayfa olarak çalıştı.Genç yaşta kaptanlığa yükseldi.Yavuz Sultan Selim döneminde(1512-1520)yavaş yavaşAkdeniz’e egemen olmaya başlayan Piri Reis Aydın Reis ,Oruç Reis,İshak Reis ve BarbarosHayrettin Paşa(Hızır Reis)gibi Türk denizcilerinin arasına katıldı.Barbaros Hayrettin Paşa’nın 1533’te Osmanlı Devleti’nin hizmetine girip kaptan-I derya olmasından sonra Akdeniz’de kendi adına korsanlık yapmayı sürdüren Turgut reis 1540’ta Korsika Adasın’da baskına uğrayarak tutsak düştü. O zamanlar denizde tutsak düşenler gemilerde forsa(kürekçi) olarak çalıştırıldı. Turgut Reis de üç yıla yakın forsalık yaptıktan sonra 1543’te Barbaros Hayrettin Paşa’nın Nice kentini kurtarmayı kaldırması karşılığında serbest bırakıldı. Yeniden Akdeniz’e çıkan Turgut Reis korsanlığa devam etti. 1548’de Napoli Körfezinde’ki Castel Nuovo’yu ele geçirmesi ününü dahada arttırdı.Bu arada Barbaros Hayrettin Paşa da ölmüş(1546).Akdeniz’I iyi bilen denizcilerden bir tek Turgut Reis kalmıştı.Bunu değerlendiren Osmanlı devleti Turgut Reis’iKarlı İli sancakbeyliğine atayarak ondan yararlanmak istedi.Bundan sonra korsanlık etkinliklerini devleti adına sürdüren Turgut Reis ,bir çok başarı elde etti.Ama İstanbul’a haraç götürmekte olan bir Venedik gemisini batırmasını üzerini sancakbeyliğinden alındı.Turgut Reis 1551’de Kanuni Sultan Süleyman’nın ,Trabrusgarp’I alırsa beylerbeyliğini ona verileceği yolundaki sözü üzerine harekete geçti.Ama Trabrusgarp’In alınmasına karşın beylerbeyliğe başkası atanınca kendisine bağlı gemilerle gene Akdeniz’e açıldı.1533’te Korsika Adasın’nın kıyılarını ve en önemli kenti Bastia’yı yağmaladı.Bu başarısı üzerine Kanuni Sultan Süleyman Turgut Reis’I Trabrusgap beylerbeyliğine getirdi.Bundan sonra kaptan-I Derya Piyale Paşa ile bilikte hareket eden Turgut Reis Akdeniz’de birçok deniz seferine katıldı. İtalya’nın güneyinde Reggio’nun (1555)Cezayir’de Oran ve Bicaye’nin (1556),Tunusta Bizerte’nin (1557)Minorka Adası’ında Ciudadela’nın ve Tunus açıklarındaki Cerbe Ada’sının (1560)alınmasında büyük rol oynadı.1565’te Piyale Paşa ile birlikte giriştiği Malta kuşatması sırasında aldığı yaralar sonucu ölen Turgut Reis’in mezarı Trbrusgarp’tadır.

TURGUT REİS’İN YAPTIĞI EN ÖNEMLİ SAVAŞ

PREVEZE DENİZ SAVAŞI

(27 –28 Eylül 1538) Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ile Cenevizli Amiral Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanması arasında geçen Pereveze Deniz Savaşı ,Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’deki egemenliğini pekiştirmiş ve bu egemenlik 1570’lere kadar sürmüştür.Osmanlı donanması Barbaros Hayrettin Paşa’nın kaptan-I Derya olmasına (1533)kadar varlığını Ege Deniz’inde duyurmuş ,Akdeniz’de daha çok bağımsız Türk korsanları etkinlik göstermiştir.Bu korsanların önderi olan Barbaros Hayrettin Paşa’nın Osmanlı devletinin hizmetine girmesinden sonra donanma Akdeniz kıyılarını vurmaya Akdeniz ‘deki ticareti ellerinde tutan İspanya,Portekiz,Venedik,Ceneviz.Malta gibi denizci devletlerin çıkarlarını engellemeye başladı.Osmanlı Devletı’nın Akdenız’de gittikçe büyüyen bir tehlike oluşturmaya başlaması üzerine Venedik’in çağrısı ve Papalığın desteğiyle İspanya kralı ve kutsal Roma-Germen imparatoru Şarlken’in önderlik ettiği büyük bir Haçlı donanmasının kurulmasına karar verdi.1538’de hazır duruma gelen 600 parçalık bu donanmanın komutanlığına da Amiral Andrea Doria getirildi.1538 yazında Ege Deniz’nde açılan Osmanlı donanması Girit Ada’nı yağmaladıktan sonra Eğriboz Ada’sı açıklarında demirlenmişti.Bu sırada Andrea Doria da Yunanistan’nın batısındaki Arta körfezinin girişinde yer alan Preveze Kalesini kuşatmıştı.Durumu öğrenen Barbaros Hayrettin Paşa hemen harekete geçince Andrea Doria kuşatmayı kaldırarak kuzeydeki Korfu Adası’ına çekildi.Osmanlı donanması Arta Körfezi’ne demir atınca 25 Eylül’de Preveze önlerine gelen Haçlı donanması körfezin girişini kapattı.27 Eylül’de ani bir hareketle körfezin dışına çıkmayı başaran Osmanlı donanması Haçlı donanmasıyla karşı karşıya geldi.Andrea Doria yanlış manevralarla danamasını güç duruma düşürünce Barabaros Hayrettin Paşa bu durumdan yararlanmak istedi.40 gemiden oluşan bir filoyu ileri sürerek Haçlı donanmasını bölmeye çalıştı.Durumun daha da kötüleştiğini gören Andrea Doria donanmansına geri çekilme buyruğunu verdi.Bir süre Haçlı donanmasını izleyen Osmanlı gemileri havanın kararması üzerine Preveze’ye dödüler.28 Eylül sabahı Haçlı donanması yeniden Preveze önlerinde görüldüler.Bu kez 122 gemiden oluşan Osmanlı donanması daha da hazırlıklıydı ve düşmanı hilal (ayça)biçimindeki savaş düzeni içinde karşıladı.Buna göre merkezde Barbaros Hayrettin Paşa bulunuyor,sağa kola Salih Reis,sola kola da Seydi Ali Reis komuta ediyordu.Turgut Reis’in 20 gemilik filosu ise geride yer alıyordu.Haçlı donanması birbiri ardında üç sıra biçiminde dizilmiştir.Önde ağır toplarıyla kalyonlar,ortada kadırgalar,en arkadada çekdiri türü hafif gemiler vardı.Andrea Doria önce ağır toplarla Osmanlı donanmasını dağıtmayı,ardından da hafif gemilerle yanaşarak son darbeyi indirmeyi amaçlıyordu.Ama yeterli rüzgar olmadığından ağır gemiler hareketsiz kalınca ,saldırıya geçen Osmanlı donanması kalyaonları ateş altına aldı.Bunun üzerine Andrea Doria ikinci sıradaki kadırgaları ileri sürerek Osmanlı donanmasını çevirmek istedi.Turgut Reis’in filosu buna aynı biçimde karşılık vererek Haçlı donanmasının arkasına sarkmaya başladı.Barbaros Hayrettin Paşa da ön sıradaki kalyonları yarıp kadırgalara saıdrınca Andrea Doria çemberin içine düşmekte olduğunu görerek geri çekilme buyruğu verdi.Beş saat süren savaş sırasında 128 gemi yitiren Haçlı donanması düzensiz biçimde kaçmaya başladı.Osmanlı donanması havanın karamasından sonra da sürdüğü izleme harekatına fırtına çıkması üzerine son vererek Preveze önlerine döndü.