TÜRK İNKILÂBI AÇISINDAN LÂİKLİK
Türkiye’de devletin lâikleştirilmesi, toplum hayatında lâik değerlere yer verilmesi dinin, devlet hayatında siyasî bir fonksiyon ifa etmesine kesin olarak son verme şeklinde görülmüştür. Ancak din işleri, bir kamu hizmeti sayılmış, Diyanet İşleri Başkanlığı Devlet Teşkilatı arasında yer almıştır. Türkiye, dini siyasete karıştıran devlet sisteminin ızdıraplarını her memleketten daha çok çektiğinden, din işleri ve kurumları Cumhuriyet rejiminde tamamen başı boş bırakılmamış mevzuatı ve teşkilatı ile kontrol altında bulundurulmuştur.
Lâikliğin Türkiye’de kabulü, siyasî, sosyal, hukukî ve ekonomik zorunluğun bir sonucu olmuştur. Lâiklik Türk toplumu için bir hayat meselesi, var olmak, medenî olmak meselesi olarak düşünülmüştür.
Lâiklik aynı zamanda batılılaşmanın da bir şartı ve gereği olmuştur. Çağdaş batı medeniyetine geçiş Türkiye için bir yaşama, var olma prensibidir. Türkiye’nin batılı olması zorunluğu ancak lâik bir devlet ve lâik bir toplum anlayışı ile mümkündür.
Bir bütün olan batı medeniyetine geçiş, batı düşünce sistemini benimsemekle, skolastik düşünceden ve dinî baskıdan uzak kalmakla lâik anlayışa ve idrake yer vermekle mümkündür. Lâiklik, bütün toplum hayatında hakim olmadıkça ve buna dayanan bir düzen kurulmadıkça tam anlamıyla batılılaşma da mümkün değildir.
Lâiklik aynı zamanda kişi hürriyetini de sağlamıştır. Lâikliğin kabulü iledir ki akla, hakikate, tecrübeye, hürriyete dayanan bir toplum ve devlet sistemi kurulabilmiştir. Lâiklik, kişilerin dinî inanç ve hürriyetini sağladığı gibi daha geniş bir anlamda düşünce hürriyetini de sağlayan bir sistemdir. Kişiyi kişilik değerine kavuşturan sistem, ancak lâik bir sistemdir.
Lâiklik Milli Hakimiyeti de gerçekleştirmiştir. Millî Hakimiyet, hakimiyetin kayıtsız şartsız millete aidiyetidir. Millî Mücadele ile ilâhî iradeye dayanan hakimiyet yerini millet iradesine bırakmıştır. İlâhî iradeye dayanan Sultan-Halifenin hakimiyeti yerini halkın kendi kendini idare etmesi esasında bulan millî iradeye yani millî hakimiyetine terk etmiştir. Hakimiyetin millî bir nitelik taşıması, ancak lâik bir toplum düzeni ile mümkün olur. Şer’î bir sistemde millet hakimiyetine yer verilemez.
Böylece millî iradenin her türlü tesirden uzak gerçekleşme vasıtası da bizde lâik devlet düşünce ve anlayışı ile mümkün olmuştur.
Türk İnkılâbı, dine karşı, din aleyhtarlığı şeklinde değil, dinle ilgisi bulunmayan kokuşmuş, çürümüş müesseselere karşı çevrilmiştir; dinin haris menfaatler uğruna istismarına şiddetle karşı koymuştur. Türk İnkılâbına göre lâiklik, dine karşı ve dinsizlik olarak kabul edilemez, Türk İnkılâbı irticaın, skolastik zihniyetin, cehaletin ve yobazlığın karşısındadır.
Türkiye’de lâiklik bir sosyal politika prensibi olarak liberal ve gelişmiş devlet düzenini kuran, yeni fikrin, gerçek fikrin, hür fikrin bir zaferi olmuştur. Türkiye’de lâiklik, milli eğitim ile millî hüviyet ve renk taşımaktadır. İslâm’ın beynelmilelciliği yerini Türk milliyetçiliğine terk etmiştir.
Lâiklik, kanun önünde ayrı dinlere mensup olanların eşitliği olduğu kadar, aynı dine mensup olanlar arasında mezhep eşitliğine de yer verir. Mezhep eşitliği sorununun Türkiye açısından büyük önemi ve değeri vardır. Türk Devletini bölmek ve parçalamak isteyenler mezhep ayrımını kışkırtmaya çalışmışlardır. Lâiklik bu nedenle, Türkiye için, bir güvenlik ve iç huzur sorunudur.
Çağımızda toplum hayatında din hürriyetinin ve bundan doğan hakların korunması ve teminatı ancak devletin lâik olması ile mümkün olmaktadır. Lâik olmayan bir devlette bu hürriyetin güvenilir bir teminatı da yoktur. Lâiklik, aynı zamanda devrimizin ihtiyaçlarından doğan bir zarurettir.
Toplumumuzda, Tanzimat'tan beri Batılılaşma, din kurallarının yerine dinsel olmayan ,rasyonel kuralların konulması olarak anlaşılmıştır. Din geri kalmanın nedeni olarak görülünce gerilemenin önüne ancak rasyonel bir biçimde düşünülerek geçilebilirdi. Rasyonel düşünce özünde de tartışma yatıyordu. Bunun içinde öncelikle ulusal bağımsızlığın kazanılması ve özgür düşüncenin temellerinin atılması gerekmiştir. Mustafa Kemal ve arkadaşlarının bu bilinçle girdikleri Kurtuluş Savaşı'nda başarılı olmalarını altında yanlarında hem batılılaşma hem de İslamcıların bulunması olmuştur.
Hilafetin kaldırılmasından sonra, Mecliste din ve devlet ayrımı teklifi tartışılmaya başlamıştır. 20 Nisan 1924 tarihli Anayasanın ikinci maddesinde "Türkiye Devleti'nin dini din-i İslamdır" ibaresi kullanılmıştır. Anayasada bu ve onunla ilişkili bazı maddelerin çıkarılması için 1928 yılına kadar beklemek gerekmiştir. Böylece devletin dini olduğu maddesi çıkarılmıştır. Hilafetin kaldırılmasından ve Osmanlı hanedanının yurt dışına gönderilmesinden sonra hiçbir Müslüman ülkenin hilafeti canlandırmaya çalışmaması ilginçtir.
Cumhuriyet döneminde atılan ilk önemli laiklik adımları, 4 Mart 1924'te Halifelik ve Şeriye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması, eğitimde ve sonra da yargıda birliğin sağlanmasıdır. Bunları ileriki yıllarda halka şapka giydirilmesi, tarikat ve tekkelerin yasaklanması, Batı yasalarının benimsenmesi gibi başka adımlar izlemiştir nihayet 5 Şubat 1937'de 3115 sayılı Kanun' la gerçekleştirilen değişiklik, laikliği bir anayasa ilkesi haline getirmiştir. Diyanet İşleri kavramı ise Ziya Gökalp tarafından ortaya atılmıştır. İnanç ve ibadetlerle ilgili işlemlerin yönetimi Diyanet İşleri Başkanlığı'na özgü bir alan olarak sürmüştür.
Laik devlet anlayışı içinde en önemli adımları şöyle sıralayabiliriz:
1- Amasya Kararları, Erzurum ve Sivas Kongrelerinde ulusu kendi kaderini kendisinin belirlemesi ilkesinin vurgulanması
2- Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması ve "Egemenlik Ulusundur! ilkesinin kurtuluşun temeli yapılması
3- 1921 Anayasası
4- Saltanatın kaldırılması ve Cumhuriyetin ilanı
5- Halifeliğin kaldırılması
6- 1924 Anayasası
7- 1927 Anayasa değişikliği
8- Laiklik ilkesinin Anayasaya girmesi
9- Şer'iye Vekaletinin kaldırılması.
10- Mecellenin kaldırılması.
11- Şer'iye mahkemelerin kaldırılması,
12- İsviçre ve İtalya'nın ilgili yasaları temel alınarak, Türk Medeni Kanunu' nun, Borçlar Kanunu' nun, Türk Ticaret ve İcra-İflas Kanunu' nun kabul edilmesi.
13- Kadın haklarına ilişkin yasal düzenlemeler.
14- Medreselerin ve mahalle mekteplerinin kaldırılması.
15- Eğitimin birleştirilmesi.
16- Üniversitelerin kurulması.
17- Türbe, tekke, ocak..ların kapatılası; şeyh, mürit, seyyit, mansıp, dede sanlarının kaldırılması ve kullanılmalarının yasaklanması.
18- Yazı devrimi.
19- Giysi devrimi ve örtünmenin kalkması. Soyadı Yasası.
20- Tarih devrimi.
21- Takvim ve ölçüler, resmi tatil ve bayramlarla ilgili yeni düzenlemeler.
22- Dil devrimi.
23- Sanatın laikleşmesi.
24- Uluslararası ilişkilerin yeniden düzenlenmesi.
Kişinin laik olup olamayacağı tartışmaları son zamanlarda çok konuşulmaktadır. Aslında laik olan devlettir. Kişi de laik olduğunu söyleyebilir. Bireyin "ben laikim" demesi; "kimsenin inanç ve düşüncelerine karşı çıkmıyorum, kimse de benim inanç ve düşünceme karışmasın ve devlet bunu sağlasın" anlamına gelmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti laik bir devlettir. Yani, ülke yönetiminde pozitif bilimin ve toplumsal gereksinimlerin gösterdiği doğrultuda, akılcı kuralları temel alan devlettir. Bu kurallar arasında dinsel zorlamalar yoktur. Çünkü dinsel kurallar ancak ibadet, Tanrı' ya yakarış ve tapınma konularında geçerlidir. İnananla Tanrı arasında söz konusudur. Vicdan özgürlüğü denilen kavram da işte bu inanç özgürlüğüdür. Ancak, burada şunun altını çizmek gerekir. Laiklik dinin yaşamdan soyutlanması anlamını taşımamaktadır. Bu nedenle de "laikleştirmecilik" ile "laiklik" birbirine karıştırılmamalıdır. Çünkü, "laikleştirmecilik" her insan ve kurumu dinsellikten uzaklaştırmayı amaç tutan bir ideolojik öğreti olarak algılanmaktadır. Böyle olunca da laiklik, dinsizlik (deizm ya da ateizm) ile eşdeğer tutulmaktadır. Bu saplantı yanlıştır.
1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda şu cümleler yer almaktadır:
"Madde 2 - Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı. Atatürk Milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir."
Türk Devriminin temeli olan ulusal bağımsızlık ilkesi, düşünce ve inanç bağımsızlığı ve özgürlüğü demek olan laiklikle özdeştir. Boş inançların, dinsel baskıların dogmatik zincirleriyle aklın bağlandığı yerde ulusal bağımsızlığın düşü bile kurulamaz. Bunun gibi inançların yönetiminde bilim de yapılamaz. Öyleyse laik düşünüş ve davranış olmadan demokratik bir hukuk devleti de kurulamaz toplumsal adalet de gerçekleştirilemez. Kısaca, laiklik Atatürkçü düşünüşün ve Türk Devriminin genel niteliğidir.
0 yorum:
Yorum Gönder