TÜKİYE SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER DÖNEMİ TÜRK UYGARLIĞI

TÜKİYE SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER DÖNEMİ TÜRK UYGARLIGI

Tarih boyunca kurulan Türk devletleri, birbirlerin devamı olmuşlardır.Devlet teşkilatı,ordu,yargı,ekonomik hayat,dil sanat anlayışı hemen hemen aynıdır.Tabii ki buyuk değişikliklerde olabilir bun lar iki sepebten gerçekleşir:

Birincisi:Kültürde derin iz bırakan değişimlerdir,özellikle din alanında çok etkileri görülmüştür.Bu etkiler devletin yönetimini etkilemiştir.

İkincisi:Yapılan göçlerdir ve göç sırasında karşılaşılan kültürlerden etkilenmeyle olmuştur.Bunlara ek olarak corafi ve iklim şartlarıda etkili olmuştur.

Aslında Türk kültürü devletin yönetimini hep etkilemiştir bu etki özellikle birbirleri ardına kurulan devletlerde daha çoktur.

Türkiye Selçuklu Devleti Anadolu Selçuklu Devleti'nin bir kolu olarak ortaya çıkmıştır ve devam etmiştir,hatta hükümdarlar bile aynı ailelerden gelmişlerdir.Her iki devlette de Türkler müslümandı,tükçe konuşurlardı ve gelenek görenekleri aynıydı.Coğrafi olarakta yakınlıkları mevcuttu.

1.TOPLUM YAPISI

a)Sosyal Yapı

Türkiye Selçuklularında halk şehirli ve köylü olarak ikiye ayrılırlardı.Genelde şehirliler daha kaliteli bir hayat sürerlerdi fakat Moğol istilasıyla zenginlik ve refah ları bozulmuştur.

Beylikler döneminde ise şehirleşme ve imar faaliyetleri hız kazanmıştır.Kırlık kesimde hayvancılıkla uğraşan Türkmenler konar göçer bir hayat sürdürüyorlardı.Yerleşik hayata geçenlerse tarımcılıkla uğraşıyorlardı ve elde ettikleri gelirin onda birini devlete vergi olarak veriyorlardı.Moğol istilasıyla, doğudan yeni Türk kafileleri Anadolu'ya gelmişti ve onlarıda uc denilen sınır bölgelerine yerleştirdiler.Anadoludaki Türkler hristiyanlarla iyi ilişkiler içerisindeydiler ve giyim kuşam gibi engel koymamışlardı.

b)Toprak Rejimi

Selçuklularda topraklar şahısların değil,devletin mülkiyetinde bulunuyorlardı ve çiftçilere işleyebilecekleri kadar toprak veriyorlardı.Ayrıca bu topraklar ekip biçildikçe babadan oğla geçiyorlardı.Bu sayede çifçlerarasında toprak farkından doğan büyük uçurumda ortadan kalktı.Selçuklular hep Bizansa lılar ve Haçlılarla savaş halinde oldukları için toprakları hep zarar görmüştür bu sebeble Selçukluların çiftçiye ihtiyacı vardı,fethettikleri bölgelerin iç kısımlarına çiftçileri gönderiyorlardı.

c)Sosyal Güvenlik ve Dayanışma

Türkler arasında refah a çok önem verilirdi bu sebebten dolayı Anadoluya huzur diyarı gibi isimler konulmuştur.Selçuklular bir çok hastahane ve imaret gibi binalar yapmıştır ve bu kurumlarin hizmet ve yonetimleri düzenli yürütülürdü.

A) Ahillik

Türkiye Selçuklularında en ilgi çeken kuruluşlardan biri ahilliktir.Bu kuruluş esnafın kendi arasında yardımlaşmak için kurduğu bir kuruluştu.Bu kuruma katılanlarin her biri zor durumda olanlara yardim etmek durumundaydi ve haram mal yememeliydiler.Ahilliğin kılıçlı koluda vardı.Bunlar ise savaşlara katılanlardı ve bir çok savaşta çok yararlari görülmüştür.

a)Sultan

Devletin başındaki kişiye 'Sultan' denirdi.Sultan devlete ortak sayılırdı.Sultanın meşurluğu halifenin tasdikine bağlıydı.Sultanın temel görevi halkı refah,mutluluk ve güven içinde yaşamasını sağlamaktı.Sultan adına para basılır ve hutbe okutulurdu.Sultan ayrıca başkomutandı.

b) Veliaht

Türkiye Selçuklularında taht boşaldığı zaman sultanın oğullarından birisi yerine geçerdi ve bunun mutlaka büyük oğlu olması gerekmezdi.Ayrıca sultanlar ölmeden önce tahta kimin geçeceğini belirleye bilirlerdi.Hukumdar adaylarına veliaht denirdi.Bunlar melik olarak ulkenin çeşitli yerlerinde devlet yönetimi ve askeri eğitim için gönderilirlerdi.Türkiye Selçuklularında taht boşaldığında genellikle veliahtlar arasında kavgalar olmuşru ve bu devleti oldukça etkilemiştir.

c) Merkez Teşkilatı

Türkiye Selçuklularında devlet eyaletlere ayrılarak yönetilirdi.Bu eyaletlerin başında melik veya emirler bulunurdu.Şehirlerde güvenliği yüksek rütbeli subaşılar sağlardı.

3) Ordu

Türkiye Selçuklularında orduya çok önem verilirdi özellikle Moğol istilası yüzünden.Ordunun genel kuruluşu genel olarak şöyleydi:

1)Türkmenler:

Bu askerler uc larda bulunuyorlardı ve hıristiyanlarla yakın oldukları için devamlı savaşa hazır biş şekildeydiler ve düşmana saldırılar yaparak saldırı güçlerini düşürürlerdi.

2)Tımarlı sipahiler:

Ordunun ikinci kalabalık birliğidir ve gelirlerini toprakların vergilerinden alırlardı.Barış zamanı savaş eğitimi verirler savaş zamanında ise savaşa katılırlar.

3) Hassa Askerleri:

Küçük yaşta asker eğitimi görmüş askerlerden oluşuyordu.Bunların içinde hristiyan ailelerin çocuklarıda bulunuyorudu.Sayıları yaklaşık 10 dolayındadır ve devletten maaş alırlardı.

4) Bağlı Devletler Askerleri:

Devlete bağlı beyliklerin askerlerinden oluşurlardı savaş durumunda Selçuklulara donanımlı asker gönderirlerdi.

5)Ücretli askerler:

Savaş çıktığı zaman,orduda geçici olarak göreve alınırlardı ve devletten bu hizmetleri karşılığında ücret alırlardı.

Orduda sultan olmadığı zaman emirü'l-ümera lar orduyu kumanda ederlerdi.

4)Din

Anadolu'ya gelen tukler hemen burayı anayurtları olarak bellemişlerdi ve çeşitli nedenlerden dolayı islamı din olarak seçtiler ve dinlerini yavaş yavaş alıştılar.Bu arada çeşitli tasavvuf erbabları ve şehler orataya çıktı.Türkler müslümanlığa derin manevi destekler vermiştir.İslam dinin iyi bilen kişilerden bağzıları şunlardır:

Mevlana,Celaleddin Rumi,Sadreddin Konevi örneklenebilir.sultan II Kılıç Arslanın bir özelliği ise hristiyanların muslumanlarda din konusunda tartışmasın da bir sakınca görmemiştir ve hristiyanlar rahatça tartışabilmekteydiler.

5) Hukuk

Büyük Selçuklu devleti nin aynısıdır ve adliye şer'i yargı ve örfi yargı olarak ikiye ayrılırdı.

Şer'i Yargı:

Davalara kadılar bakarlardı, kadılar miras evlenme boşanma gibi konulara bakarlardı ve onları Kadıü'l-kuzat lar denetlerdi.Bu yargı kurumunda din ile ilgili konulara bakılırdı.

Örfi Yargı:

Örfi yargıda ise din dışı işlere bakılırdı,kanunlara uymayanlar ve huzuru bozanlar yargılanırlardı.Bu yargı organın başında Emir-i dad bulunurdu.Askeri konularda kadıasker ve ağır suçlarda isedivan-ı mezalim bakardı ve kararları kesindi.

6)Fikir ,Dil ve Edebiyat

Fikir hayatı Türkiye Selçuklularında çok önemli bir yere sahipti ve oldukça önem verirlerdi.Bunun sonucunda çeşitli Mevlana Celaleddin Rumi gibi kişiler orataya cıkmıştır.Aşık Paşa ise türkçeye önem verilmediğini belirten şiirlerle kendini belli etmiştir.

7)Ekonomik Hayat:

Anadolu Asya ile Avrupa arasında bir köprü oluşturduğu için ticaret ve sanaiiye oldukçe yatkın bir yerdi fakat Selçuklular bu durumu iyi degerlendiremediler ve geri kaldılar.Daha sonra önlerideki engeli kaldırıp ticaret ve sanaiiyi geliştirmek için kolları sıvadılar.Gümrük ücretlerini azalttılar dış ticaretçilerin dikkatini çektiler gelen kervanlara yemek ilac hasta bakımı gibi ikramlarda bulundular yooları güzelleştirdiler.Bütün bunların sonucunda sanayii ve ticaret gelişti ulke ekonomisi güzel bir hal aldı.

Para:

Ticaretin gelişmesiyle yenilikler oldu bankacılık mesleği ve para ortaya çıktı.Selçukluların paraları yüksek ayarlı altından ve buyuk yapılırlardı ayrıca bu paraların sınır dışarı çıkartılması yasaktı.

8) Sanat

Selçuklular sanata çok önem verirlerdi ve bu nedenle sanat alanında bir çok değerli ve paha biçilmez eserliri bulunmaktadir.Tabii ki bi o kadar değerlide sanatçıları vardi.Selçulularda yapılan bazi sanatlar şöyledir:

Mimar alanında: Hanlar,medreseler,kümbetler,köprülerkaleler,camile,hastahaneler,sebiller

Resim alanında:Çini üzerine,kumaş,halı üzerine,saray duvarlarına.

Heykel alanında:Kabartma,oyma şekiller,kale ve şehir surları, genel olarak çift başlı kartal,arslan heykelleri vb.

Müzik alanında:Musiki takımları,mızıka,dans grupları,davul, zurna.