TÜRK TARİHİ

Hazarlar, İran ile Bizans arasındaki mücadelede Bizans'ın müttefiki olarak hareket ettiler. 8. yüzyıl başlarında Azerbaycan'ı istila eden Araplar'ın Hazar topraklarına da saldırdıkları ve merkezleri olan Belencer'i (Dağıstan'da) işgal ettikleri görülüyor. Halifelikle Hazarlar arasındaki mücadele 25 yıl kadar sürdü. Hazar orduları 762'den itibaren yeniden Kafkas ya'nın güneyine inerek bütün Azerbaycan ve Ermenistan'ı almış, Hazar kumandanı Ras Tarhan Gürcistan'a kadar ilerlemişti. Hazarlar bundan sonra diğer Türk kavimleri ve özellikle de Rus tehdidi altına girdiler, Peçenekler'le yaptıkları uzun mücadeleler sonucu 10. yüzyıl sonlarına doğru dağıldılar.

Doğu ve Güneydoğu Avrupa'da ve Balkanlar'da yaşayan diğer bir Türk kavmi ise Peçenekler'dir. Oğuz boylarından olup, 8. ve 10. yüzyıllarda, önceleri Balkaş gölü civarında bulunan Peçenekler, Göktürk-Uygur mücadelesi sırasında yerlerini terkederek Aral gölü civarına geldiler. Buradan daha Batı'ya hareket ederek, Hazarlar ile mücadele ettiler, Kuman ovalarına girip Don ve Dnyeper nehirleri arasındaki Macarlar'ı Batı'ya sürdüler. Hazarlar ile olan mücadelelerinde Rus knezlerine yardım ederek bu devletin kurulmasında rol oynadılar. 10. yüzyılda Don nehrinden Tuna'ya kadar olan sahada egemen olan Peçenekler, 11. yüzyıl ortalarından itibaren Bizans topraklarına akınlar yaptılar. Ancak 1091 yılında Aşağı Meriç boyunda KumanBizans birleşik kuvvetleri tarafından ağır bir yenilgiye uğratıldılar. Bundan sonra siyasi bir varlık gösteremeyen dağınık Peçenek gruplarından bir kısmı imparatorluk arazisinde iskan edildi. Balkanlar'da ve Macaristan'da kalanlar ise oralarda yerleşti ve yerli halkla kaynaşarak eridi.

İslami Dönem Türk Tarihi
Uygur Devleti'nin yıkılmasından sonra yerine Karluk, Çiğil ve Argul gibi Türk boylarına dayanan Karahanlı Devleti kuruldu (840). Karahanlılar devri Türk tarihinde önemli bir dönüm noktası sayılır. Çünkü Karahanlı hükümdarı Satuk Buğra Han zamanında ıslamiyet resmi din olarak kabul edildi. Karahanlılar, Orta Asya'da kurulan ilk Müslüman Türk devleti olmaları nedeniyle, Türkİslam kültür ve uygarlığı denilen tarihi gelişmenin temellerini attılar.