TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

2. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

(Bazı maddeleri değiştirildi)

T.C. ANAYASASI

Kabul Tarihi:07.11.1982

Madde 1- Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Madde 2- Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru,milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk Milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir.

Madde 3- Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili

Türkçedir. Bayrağı, şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli Marşı "İstiklal Marşı"dır. Başkenti Ankara'dır.

Madde 4- Anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2.maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3.maddesindeki hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.

Madde 5- Devletin temel amaç ve görevleri, Türk Milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.

Madde 6- Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir. Türk Milleti, egemenliğini, anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır.

Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette, hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ, kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisini kullanamaz.

Madde 7- Yasama yetkisi; Türk Milleti adına T.B.M.M.'nindir.Bu yetki devredilemez.

Madde 8- Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasaya ve kurumlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.

Madde 9- Yargı yetkisi,Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır

Madde 10- Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep vb. sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.

Madde 11- Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını idari makamlarını ve diğer kuruluş ve kişiliği bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar anayasaya aykırı olamaz.

Madde 12- Herkes kişiliğine bağlı,dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir.

Madde 13- Temel hak ve hürriyetler, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, milli Egemenliğin, cumhuriyetin, milli güvenliğin, kamu düzeninin genel asayişine, kamu yararının, genel ahlakın ve genel sağlığın korunması amacı ile ve anayasanın ilgili maddelerinde öngörülen özel sebeplerle, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak kanunla sınırlanabilir.

Madde 14- Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiç biri, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını, tehlikeye düşürmek, temel hak ve hürriyetlerini yok etmek, devletin bir kişi veya zümre tarafından yönetilmesini veya sosyal bir sınıfın diğer sosyal sınıflar üzerinde egemenliğini sağlamak veya dil, ırk, din ve mezhep ayırımını yaratmak veya sair herhangi bir yoldan bu kavram ve görüşlere dayanan bir devlet düzenini kurmak amacıyla kullanılamazlar.

Madde 15- Savaş, seferberlik, sıkı yönetim veya olağanüstü hallerde, milletler arası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerinin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.

Madde 16- Temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletler arası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir.

Madde 17- Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.

Madde 18- Hiç kimse zorla çalıştırılamaz, angarya yasaktır.

Madde 19- Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir.

Madde 20- Herkes özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Adli soruşturma ve kovuşturmanın gerektirdiği istisnalar saklıdır.

Madde 21- Kimsenin konutuna dokunulamaz. Kanunun açıkça gösterdiği hallerde usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınan mercinin emri bulunmadıkça, kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve buradaki eşyaya el konulamaz.

Madde 22- Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir.

Madde 23- Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Yerleşme hürriyeti, suç işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak.

Madde 24- Herkes, vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. 14. madde hükümlerine aykırı olmamak şartıyla ibadet, dini ayin ve törenler serbesttir.

Madde 25- Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz, düşünce ve kanaatleri sebebiyle suçlanamaz.

Madde 26- Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, Tv., sinema vb. yollarla yapılan yayımların izni sistemine bağlanmasına engel değildir.

Madde 27- Herkes bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir.

Madde 28- Basın hürdür, sansür edilemez, basım evi kurmak, izin alma ve mali teminat yatırmak şartlarına bağlanamaz.

Madde 29- Sürekli veya süreksiz yayın önceden izin alma ve mali teminat yatırma şartına bağlanamaz.

Madde 33- Herkes önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir. Dernek kurabilmek için kanunun gösterdiği bilgi ve belgelerin, kanunda belirtilen yetkili merci ye verilmesi yeterlidir. Bu bilgi ve belgelerin kanuna aykırılığının tesbiti halinde yetkili merci, derneğin faaliyetinin durdurulmasını veya kapatılması için mahkemeye başvurur.

Madde 34- Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir.

Madde 35- Herkes mülkiyet ve miras hakkına sahiptir. Bu haklar ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabilir.

Madde 36- Herkes meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir.

Madde 37- Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılmaz.

Madde 38- Kimse işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz, kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.

Madde 39- Kamu görev ve hizmetinde bulunanlara karşı bu görev ve hizmetin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılan isnadlardan dolayı açılan hakaret davalarında sanık isnadın doğruluğunu ispat hakkına sahiptir.

Madde 40- Anayasa ile tanınmış hak ve hürriyetleri ihlal edilen herkes yetkili makama geciktirilmeden başvurma imkanının sağlanmasını isteme hakkına sahiptir.

Madde 41- Aile Türk toplumunun temelidir. Devlet ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar.

Madde 42-Kimse eğitim-öğretim hakkından yoksun bırakılamaz. Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tesbit edilir ve düzenlenir.

Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. Bu esaslara aykırı eğitim ve öğretim yerleri açılamaz.

Eğitim ve öğretim hürriyeti Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaz.

İlköğretim kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet okullarında parasızdır.

Özel ilk ve orta dereceli okulları bağlı olduğu esaslar, devlet okulları ile erişilmek istenen seviyeye uygun olarak, kanunla düzenlenir.

Devlet, maddi imkanlardan yoksun başarılı öğrencilerin öğrenimlerini sürdürebilmeleri amacıyla burslar ve başka yollarla gerekli yardımları yapar. Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır.

Eğitim ve öğretim kurumlarında sadece eğitim, öğretim, araştırma ve inceleme ile ilgili faaliyetler yürütülür. Bu faaliyetler her ne olursa olsun engellenemez.

Türkçeden başka hiç bir dil eğitim ve öğretim kurumlarında Türk vatandaşlarına ana dilleri olarak okutulamaz ve öğretilemez. Eğitim ve öğretim kurumlarında okutulacak yabancı diller ile yabancı dille eğitim ve öğretim yapan okulların tabi olacağı esaslar kanunla düzenlenir. Milletler arası andlaşma hükümleri saklıdır.

Madde 43- Kıyılar, devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Deniz, göl ve akarsu kıyılarında deniz ve göllerin kıyılarını çevreleyen sahil şeritlerinden yararlanmada öncelikle kamu yararı gözetilir.

Madde 44- Devlet, toprağın verimli olarak işletilmesini korumak ve geliştirmek erozyonla kaybedilmesini önlemek ve topraksız olan veya yeter toprağı bulunmayan çiftçilikle uğraşan köylüye toprak sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri alır.

Madde 46- Devlet ve kamu tüzel kişiler, kamu yararlarının gerektirdiği hallerde karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların bunlar üzerinde idari irtifaklar kurmaya yetkilidir.

Madde 47- Kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde devletleştirebilir.

Madde 48- Herkes dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir. Özel teşebbüsler kurmak serbesttir.

Madde 49- Çalışma herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak çalışmayı desteklemek ve işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak için gerekli tedbirleri alır.

Madde 50- Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz. Sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma hakkına sahiptir.

Madde 52- Sendikalar 13. maddede sayılan genel sınırlamalara aykırı hareket edemeyecekleri gibi; siyasi amaç güdemezler, siyasi faaliyette bulunamazlar, siyasi partilerden destek göremezler ve onlara destek olamazlar. Derneklerle, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıflarla bu amaçlarla ortak hareket edemez.

Madde 53- İşçiler ve işverenler karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptir.

Madde 54- Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halınde işçiler grev hakkına sahiptirler. Bu hakkın kullanılmasının ve işverenin lokavta başvurmasının usul ve şartları ile kapsam ve istisnaları kanunla düzenlenir.

Madde 55- Ücret emeğin karşılığıdır. Devlet, çalışanların, yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbiri alır.

Madde 56- Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.

Madde 57- Devlet, şehirlerinin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır. Ayrıca toplu konut teşebbüsünü destekler.

Madde 58- Devlet, istiklal ve cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müsbet ilmin ışığında Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda ve devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı yetişme ve gelişmelerini sağlayıcı tedbirler alır.

Madde 59- Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirler alır. Sporun kitlelere yayılamasını teşvik eder.

Madde 60- Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.

Madde 61- Devlet, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle malul ve gazileri korur ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlar.

Madde 62- Devlet,yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliğinin çocuklarının eğitimi, kültürel ihtiyaçları ve sosyal güvenliklerinin sağlanması, anavatanla bağlarının korunması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olunması için gereken tedbirleri alır.

Madde 63- Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının ve değerlerinin korunmasını sağlar. Bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbirleri alır.

Madde 64- Devlet sanat faaliyetlerini ve sanatçıyı korur. Sanat eserlerinin ve sanatçının korunması, değerlendirilmesi, desteklenmesi ve sanat sergisinin yayılması için gereken tedbirleri alır.

Madde 65- Devlet sosyal ve ekonomik alanlarda anayasayla belirlenen görevlerini ekonomik istikrarın korunmasını gözeterek mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir.

Madde 66- Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Türk babanın ve Türk ananın çocuğu Türktür.

Madde 67- Vatandaşlar kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme ve seçilme, bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir.

Madde 68- Vatandaşlar, siyasi parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden çıkma hakkına sahiptir. Parti üyeleri olabilmek için 21 yaşını ikmal etmek şarttır.

Madde 69- Siyasi partiler tüzük ve programları dışında faaliyette bulunamazlar. Anayasanın 14. maddesindeki sınırlamalar dışına çıkamazlar. Çıkanlar temelli kapatılır.

Madde 70- Her Türk kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez.

Madde 71- Kamu hizmetlerine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma süreleri kanunla düzenlenir. Yasama ve Yürütme organlarında görev alanlar bundan istisna edilemez.

Madde 72- Vatan hizmeti her Türk'ün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin silahlı kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir.

Madde 73- Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür.

Madde 74- Vatandaşlar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında yetkili makamlara ve T.B.M.M. ne yazı ile başvurma hakkına sahiptir.

Madde 75- T.B.M.M., milletçe genel oyla seçilen 400 milletvekilinden kuruludur.

Madde 76- 30 yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir.

Madde 77- T.B.M.M. nin seçimleri 5 yılda bir yapılır. Meclis bu süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar verebileceği gibi anayasada belirten şartlar altında Cumhurbaşkanınca da verilecek karara göre de seçim yenilenir.

Madde 78- Savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmezse T.B.M.M. seçimlerin 1 yıl geriye bırakılmasına karar verebilir.

Madde 79- Seçimler yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır.

Madde 80- T.B.M.M. üyeleri seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil bütün milleti temsil ederler.

Madde 81- T.B.M.M. üyeleri göreve başlarken aşağıdaki şekilde and içerler: "Milletin varlığını ve bağımsızlığını, vatan ve milletin bölünmez bütünlüğü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma, hukukun üstünlüğüne, demokratik ve laik cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma, toplumun huzur ve refahı, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve anayasaya sadakatten ayrılmayacağıma büyük Türk Milleti önünde namusum ve şerefim üzerine and içerim."

Madde 82- T.B.M.M. üyeleri devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde ve bunlara bağlı kuruluşlarda devletin veya diğer kamu tüzel kişilerinin doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda özel bir kaynakları ve özel imkanları kanunla sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerin ve devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıfların kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklarının yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.

Madde 83- T.B.M.M. üyeleri meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden ve o oturumdaki Başkanlık Divanının teklifi üzerine meclise başka bir karar alınmadıkça bunların meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamaz.

Madde 84- İstifa eden T.B.M.M. seçilmeye engel bir suçtan dolayı hüküm giyen, kısıtlanan, partisinden istifa ederek; başka bir partiye giren veya seçim hükümetleri hariç Bakanlar Kurulunda görev alan üyelikle bağdaşmayan bir hizmet kabul eden, Meclis çalışmalarına özürsüz olarak 1 ay içinde toplam 5 birleşim günü katılmayanların üyeliğinin düşmesine, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verilir.

Madde 85- Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya üyeliğin düştüğüne meclisçe karar verilmesi hallerinde karar tarihinden başlayarak 1 hafta içinde ilgili üye veya T.B.M.M. üyelerinden herhangi biri bu kararın anayasa veya iç tüzük hükümlerine aykırılığı iddiasıyla iptali için anayasa mahkemesine başvurabilir.

Madde 86- T.B.M.M. üyelerinin ödenek ve yollukları kanunla düzenlenir. Madde 87-T.B.M.M. görev ve yetkileri; kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve Bakanları denetleme; Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek, bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak,anayasanın 14. maddesindeki fiillerden dolayı hüküm giyenler hariç olmak üzere genel ve özel af ilanına mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek.

Madde 88- Kanun teklif etmeye Bakanlar Kurulu ve Milletvekilleri yetkilidir

Madde 89- Cumhurbaşkanı T.B.M.M. kabul edilen kanunları 15 gün içinde yayımlar.

Madde 90- T.C. adına yabancı devletle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak anlaşmaların onaylanması, T.B.M.M. nin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.

Madde 91- T.B.M.M. Bakanlar Kururluna Kanun hükmünde kararname yetkisi verebilir. Ancak sıkıyönetim ve olağanüstü haller saklı kalmak üzere anayasa nın 2. kısmının 1. ve 2. bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleri ile 4. bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Kanun Hükmünde Kararnamelerle düzenlenemez.

Madde 92- Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde savaş hali ilanına ve Türkiye'nin taraf olduğu Milletler arası anlaşmaların veya milletlerarası nezaket kurallarının gerektirdiği haller dışında Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı Silahlı Kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına izin verme yetkisi T.B.M.M. nindir.

Madde 93- T.B.M.M. her yıl Eylül ayının ilk günü kendiliğinden toplanır.

Madde 94- T.B.M.M.nin Başkanlık Divanı Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Başkanı, Başkan vekilleri, Katip üyeler ve İdari amirlerden oluşur.

Madde 95- T.B.M.M. çalışmalarını kendi yaptığı iç tüzük hükümlerine göre yürütür.

Madde 96- Anayasada başka bir hüküm yoksa T.B.M.M. üye tam sayısının en az üçte biri ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye tam sayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.

Madde 97- T.B.M.M. genel kurulundaki görüşmeler açıktır ve tutanak dergisinde tam olarak yayımlanır.

Madde 98- T.B.M.M. soru, meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve meclis soruşturması yollarıyla denetleme yetkisini kullanır.

Madde 99- Gensoru önergesi bir siyasi parti gurubu adına veya en az 20 milletvekilinin imzasıyla verilir.

Madde 100- Başbakan veya Bakanlar hakkında T.B.M.M. üye tam sayısının en az onda birinin vereceği önerge ile soruşturma açılması istenebilir.

Madde 101- Cumhurbaşkanı T.B.M.M. ce 40 yaşını doldurmuş ve yüksek öğrenim yapmış kendi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından 7 yıllık süre için seçilir.

Madde 102- Cumhurbaşkanı T.B.M.M. üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile ve gizli oyla seçilir. T.B.M.M. toplantı halinde değilse hemen toplantıya çağrılır.

Madde 103- Cumhurbaşkanı görevine başlarken T.B.M.M. önünde and içer.

"Cumhurbaşkanı sıfatıyla, devletin varlığı ve bağımsızlını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız şartsız egemenliğini koruyacağıma, anayasa, hukukun üstünlüğüne, demokrasiye, Atatürk ilke ve inkılaplarına, laik Cumhuriyet ilkelerine bağlı kalacağıma, milletin huzur ve refahı, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetten yararlanması ülküsünden ayrılmayacağımı T.C.nin şan ve şerefini korumak, yükseltmek ve üzerime aldığım görevi tarafsızlıkla yerine getirmek için bütün gücümle çalışacağıma büyük Türk milleti ve tarih huzurunda namusum ve şerefim üzerine and içerim."

Madde 104- Cumhurbaşkanı devletin başıdır. Bu sıfat ki T.C. organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını gözetir.

Madde 105- Cumhurbaşkanının anayasa ve diğer kanunlarda Başbakan ve ilgili Bakanın imzalarına gerek olmaksızın tek başına yapabileceği belirtilen işlemleri dışındaki bütün kararları Başbakan ve ilgili Bakanlarca imzalanır. Bu kararlardan Başbakan ve ilgili Bakan sorumludur.

Madde 106- Başbakanın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde görevine dönmesine kadar; ölüm, çekilme veya bir sebeple Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması halinde yenisi seçilinceye kadar T.B.M.M. Başkanı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır.

Madde 107- Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğinin kuruluşu, teşkilat ve çalışma esasları, personel atama işlemleri Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenir.

Madde 108- İdarenin hukuka uygunluğunun düzenli verimli şekilde yürütülmesinin ve geliştirilmesinin sağlanması amacıyla, Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak kurulan Devlet Denetleme Kurulu, Cumhurbaşkanının isteği üzerine tüm kamu kurum ve kuruluşlarında ve sermayenin yarısında fazlasına bu kurum ve kuruluşların katıldığı her türlü kuruluşta kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında, her düzeydeki işçi ve işveren meslek kuruluşlarında, kamuya yararlı dernekler, vakıflarda, her türlü inceleme, araştırma ve denetlemeler yapar.

Madde 109- Bakanlar Kurulu Başbakan ve Bakanlardan kurulur. Başbakan, Cumhurbaşkanınca T.B.M.M. üyeleri arasından atanır.

Madde 110- Bakanlar Kurulunun listesi tam olarak T.B.M.M. ne sunulur. T.B.M.M. tatilde ise toplantıya çağrılır.

Madde 111- Başbakan, gerekli görürse, Bakanlar kurulunda görüştükten sonra T.B.M.M. den güven isteyebilir.

Madde 112- Başbakan, Bakanlar Kurulunun başkanı olarak,Bakanlıklar arasında işbirliği sağlar ve hükümetin genel siyasetinin yürütülmesini gözetir. Bakanlar Kurulu; bu siyasetin yürütülmesinden birlikte sorumludur.

Madde 113- Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı kanunla düzenlenir.

Madde 114- T.B.M.M. genel seçimlerinden önce, adalet işleri ve ulaştırma Bakanları seçilir. Seçimin başlangıç tarihinden 3 gün önce seçim dönemi bitmeden seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde ise bu karardan başlayarak 5 gün içinde, bu bakanlara T.B.M.M. içinden veya dışından bağımsızlar Başbakanca atanır.

Madde 115- Bakanlar Kurulu,kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri bitirmek üzere,kanunlara aykırı olmamak ve danıştayın incelemesinden geçirilmek şartıyla tüzükler çıkarabilir.

Madde 116- Bakanlar Kurulunun 110.maddede belirtilen güvenoyunu almaması ve 99. ve 111.maddeler uyarınca güvensizlik oyuyla düşürülmesi hallerinde,45 gün içinde yeni bakanlar kurulu kurulamadığı veya kurulduğu halde güvenoyu alamadığı takdirde Cumhurbaşkanı,T.B.M.M. Başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir.

Madde 117- Başkomutanlık,T.B.M.M.nin manevi varlığından ayrılmaz ve Cumhurbaşkanı tarafından temsil edilir.