LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (20 KASIM 1922 - 24 TEMMUZ 1923)

LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI

(20 KASIM 1922 - 24 TEMMUZ 1923)

Mudanya Mütarekesi’nden sonra sıra barış görüşmelerinin yapılmasına gelmişti.

Barış görüşmelerine İsviçre’nin Lozan şehrinde yapılmasına karar verildi.

Konferansa T.B.M.M. Hükümeti’nin yanı sıra İngiltere,Fransa,İtalya,Yunanistan,

Yugoslavya,Japonya devletleri katıldılar.Ayrıca boğazlarla ilgili konularda görüşmek üzere Bulgaristan ve Sovyet Rusya devletleri de konferansa davet edildiler.Konferansta

Türkiye’yi Rauf Ortay temsil etmek istiyordu.Ancak,Türkiye’yi ,Kurtuluş Savaşı’nda ve Mudanya Mütarekesi’ndeki başarılarıyla dikkati çeken İsmet Paşanın temsil etmesi kararlaştırıldı.Ayrıca Türk heyetinden,doğuda kurulması düşünülen Ermeni devleti ile kapitülasyonlar konusunda kesinlikle taviz verilmemesi istendi.

20Kasım 1922’de konferans ilk toplantısına başladı.Türk heyeti Lozan’da ,tam bağımsızlık hakkının tanınmasını ve Misak-ı Millinin İtilaf devletleri tarafından onaylanmasını istedi.Ancak itilaf devletleri uzlaşmaz ve katı tutum sergilediler ve sorunların çözümünü zorlaştırdılar.Özellikle;Musul,Kapitülasyonlar ve Boğazlar konusunda antlaşma sağlanamayınca konferans dağıldı (4 Şubat 1923).Türk heyeti

Mustafa Kemal’in çağrısı üzerine Ankara’ya döndü.

Lozan’daki ilk görüşmeler de antlaşma sağlanamaması yeni bir savaş ihtimalini

doğurdu.Türk tarafı hazırlıklara başladı.Ancak İngiliz ve Fransız halkının savaş istememesi üzerine 23 Nisan 1923’te görüşmelere tekrar başladı.Bu arada 1. Meclis

Kurtuluş Savaşı yıllarında çok yıprandığı için feshedilerek 2. T.B.M.M. açılmıştır.

İsmet Paşanın başkanlığındaki yeni Türk heyeti ikinci kez Lozan’a gitti.Yapılan görüşmelerde itlaf devletleri Türkiye’yi yarı sömürge yapamayacaklarını anladılar ve

Türkiye’nin egemenlik ve bağımsızlıklarını kabul etmek zorunda kaldılar.Yapılan görüşmeler tamamlanarak Lozan Barış Antlaşması imzalandı (24 Temmuz 1923).

Antlaşmaya göre:

· Kapitülasyonlar tamamen kaldırılacak.

· Türkiye’nin herhangi bir savaşa girmesi durumunda boğazları silahsızlandırabilecek.Yabancı savaş gemilerinin, savaş ve barış zamanlarında boğazlardan geçişleri Türkiye’nin başkanlığındaki “Boğazlar Komisyonu” tarafından yönetilecek.

· Her türlü yabancı denetimi kaldırılacak ve Türkiye,Osmanlı borçlarının Türkiye’ye düşen kısmını ödemeyi kabul edecek.

· Bütün azınlıklar Türk vatandaşı kabul edilecek.

· Yunanistan Karaağaç ve çevresini savaş tazminatı olarak Türkiye’ye verecek.

İşgal kuvvetleri altı hafta içinde İstanbul’dan ayrılacaklar.

Antlaşmaya göre sınırlar:

Doğu sınırı :Kars antlaşması geçerli oldu.

Irak sınırı :Musul konusunda anlaşmazlık çıkması üzerine Türkiye ile İngiltere arasında ikili görüşmelere bırakıldı.

Suriye sınırı :20 Ekim 1921’de imzalanan Ankara Antlaşması’na göre belirlendi.

Batı sınırı :Meriç nehri sınır oldu.

Ege sınırı :Bozcaada ve Gökçeada Türkiye’ye,Oniki ada İtalya’ya,diğer bütün Ege adaları silahsızlandırılması şartıyla Yunanistan’a verildi. (2.Dünya Savaşı’ndan sonra imzalanan Paris Antlaşması ile oniki ada Yunanistan’a verildi).

Boğazlar

· Boğazların yönetimi başkanlığını bir Türk’ün yapacağı uluslar arası bir komisyona bırakılacak.

· Boğazların her iki yakasında yirmişer km’lik alan silahsızlandırılacak.

· Ticaret gemileri serbestçe boğazlardan geçebilecek.

· Savaş gemilerine tonaj sınırlaması getirilecek.

· Savaş ihtimali olduğunda Türkiye boğazları silahlandırabilecek.

İstanbul’un Durumu

İstanbul’un Lozan Antlaşmasının T.B.M.M.’de onaylanmasından sonra bir buçuk ay içerisinde İtilaf devletlerince boşaltılması kararlaştırıldı.

Kapitülasyonlar

Kapitülasyonların bütün sonuçlarıyla birlikte kaldırılması kabul edildi.

Dış Borçlar

· En çok Fransa ile aramızda bu konuda sorun çıktı.

· Düyun-u Umumiye İdaresi kaldırıldı.

· Osmanlı borçları Osmanlı Devleti’nden ayrılan devletler arasında paylaştırıldı.

· Borçların önemli bir kısmını Türkiye ödeyecekti.

· Borçlar Türk Lirası ya da Fransız Frangı ile ve taksitler halinde ödenecekti.

Patrikhane

· Yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartıyla patrikhane İstanbul’da kalacak.

· Seçilen patriği Türk hükümeti onaylayacak.

Yabancı Okullar

· Türkiye’de bulunan bütün yabancı okullar Türk Milli Eğitim Sistemine bağlı olacak.

· Bu okullar Türk müfettişlerince denetlenecek.

Savaş Tazminatı

· Yunanistan’dan savaş tazminatı olarak sadece Edirne’nin Karaağaç İstasyonu alındı.

Azınlıklar

· Türkiye’de bulunan bütün azınlıklar Türk vatandaşı sayıldı.Böylece Avrupalı devletlerin içişlerimize karışmaları önlendi.

· Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları hariç Yunanistan’daki Türkler ve Türkiye’deki Rumların yer değiştirmesi karalaştırıldı.