OKUL ÖNCESİ DÖNEM

OKUL ÖNCESİ DÖNEM

BEDENSEL BÜYÜME VE GELİŞME

Doğumla Gelen Özellikler:

Bebek aşağıda kısaca özetlenen becerilerle birlikte doğar:

1.) Görme duyumu oldukça gelişmiştir. her iki gözünü bir tek nesne üzerine odaklayabilir, hareket eden bir objeyi izleyebilir ve bazı renkleri ayırt edebilir. en önemlisi insan yüzüne özellikle ilgi gösterir ve ilk iki hafta içinde göz göze bakabilir beceriye ulaşır. bebeğin insan yüzüne ilgi göstermesi ve göz teması kurabilmesi, bebekle ana-baba arasında türün devamı için gerekli son derece önemli bir iletişim ilişkisinin doğmasına olanak verir.

2.) Yeni doğan bebeklerin kulağı çok geniş bir ses bandına tepkide bulunabilir. gerçekte bebeğin en fazla duyarlılık gösterdiği ses insan sesidir. insan sesindeki perde ve şiddet değişikliğinin farkına varabilen bebek, kısa süre içinde "aşina" olan sesle "yabancı" sesi ayırt edebilir. ayrıca yeni doğan bebek sesin geldiği yönü algılayabilme yeteneğini de beraberinde getirdiğinden, başını sesin geldiği yöne çevirerek uygun davranışı gösterir.

3.) Bebekler, koklama ve tat alma duyu organları da oldukça gelişmiş olarak dünyaya gelirler. birbirinden farklı kokuları ve tatları kolaylıkla birbirinden ayırt edebilirler.

4.) Yapılan araştırmalar yeni doğan bebeğin hem operant hem de klasik koşullanma ile yoluyla öğrenebildiğini göstermiştir.

5.) Bebek duyu organlarının doğuştan itibaren hemen hemen mükemmel bir biçimde işleyişinin yanı sıra, kendisini besleme konusunda son derece yararlı bazı refleksleri de beraberinde getirir. bunların başında emme refleksi gelir. anne memesini veya emziği dudağında hisseden bebek hemen emmeye başlar. bu refleks o kadar kuvvetlidir ki, emecek birşey bulamayan çocuk parmağını emer.

Okul öncesi dönemde büyüme ve gelişim diğer yaşam dönemlerine göre en hızlı olma özelliğine sahiptir. Okul öncesi dönemde bedensel gelişme hızı bebeklik dönemine oranla yavaşlar. Yaşamı ilk ve üçüncü yılları arasındaki büyüme üçüncü ve beşinci yılları arasındaki büyümenin yaklaşık iki katıdır. Üç yaşlarındaki kızlar ortalama 94 cm uzunluğunda 13 kg ağırlığındadır. Altı yaşına geldiklerinde boyları 115 cm’yi , ağırlıkları ise 15 kg’ı bulur. Erkek çocukları ise kızlardan biraz daha uzun ve ağırdırlar.

Okul öncesi dönemde beden orantılarında da değişiklikler göze çarpar. İki yaşında baş toplam beden boyutunun yaklaşık dörtte birini kapsar; Beş buçuk yaşında bu oran altıda bire düşerek çocuk bebeklik görünümünden uzaklaşmaya başlar. Altı yaşlarına varıldığında ise organların birbiriyle orantılı bir yetişkininkini andırmaya başlar. Bedensel Gelişmeyi Etkileyen Faktörler:

1.Kalıtım Faktörü

2. Irk Faktörü

3. Beslenme Faktörü

4. Hastalıklar

5. Psikoljik Bozukluklar

6. Sosyo-Ekonomik Statü

Devinsel Büyüme ve Gelişim

Bebekler bedenlerinin bölümlerini hareket ettirmeyi sağlayan bir genel yetenekle ve refleks adı verilen önemli bir kurulu davranışsal tepki dizisi ile birlikte doğarlar. Bebeğin birlikte getirdiği refleksleri yaşamı sürdürme amacını güder. Bu reflekslerden bazıları emme, yutma, ayak parmağına dokunulduğunda ayağı bükmekten ve parmakları yelpaze gibi açmaktan oluşan babinski refleksi, bedenini yana çevirmesini sağlayan tonik boyun refleksi, başını arkaya atıldığı zaman kolların açıldığı moro refleksi ve avuç içine dokunulduğunda belirgin yakalama refleksi gibi otomatik tepkilerdir.

Bebekte her yeni hareketle sinir bağlantıları zorlanır. Önceleri hareketler tam kesinlik kazanmaz. Örneğin çocuk sırt üstü yatarken karın üstü dönerse el ve bacakları birbirine karışır ve ters döner. Burada hemen öğrenme süreci devreye girer. Çocuk birkaç denemeden sonra doğru hareketi öğrenir. Çocuklar yaptıkları bir hareketin doğruluğundan iyice emin olmadan, asla başka bir harekete geçmezler. Motor gelişim ilk aylarda tamamen sinir bağlantılarına, beyin merkezine ve de kemik yapısına bağlıdır. Diğer bir ifadeyle bedensel büyüme ve olgunlaşma temeline dayalıdır. Öyle ki bunlar olmadan devamlı alıştırma yapmakla devinsel gelişim sağlanmaz.

Bedensel ve motor gelişmenin en hızlı olduğu dönem yaşamın ilk yılıdır. Yeni doğduğunda refleksleri dışında hemen hiçbir istemli davranış gösteremeyen bebek ilk yılın sonunda en önemli motor yeteneklerinden birisi olan yürümeyi başarır.

Aylara Göre Devinsel Gelişim

1. Ay: Yüz üstü yatarken birkaç saniyelik süreler ile başını kaldırır. Refleks beden hareketleri , refleks olarak kavrama, yavaş hareket eden nesneyi kısaca izler.

2. Ay: Yüz üstü yatarken kollarının desteğiyle göğsünü ve başını yukarıya doğru kaldırır. Sırt üstü yatarken kollarını kaldırır.

3. Ay: Refleksler azalıp nesnelere vurmaya başlar, destekle oturur. Ellerini izlemeye başlar, başını dik tutar.

4. Ay: Kucakta destekle oturur.

5. Ay: İstemli olarak bir yandan öteki yana döner. Nesneye uzanır, kavrar, ağzına götürebilir. Biberonu tutabilir, çıngırakla oynar, oyuncakları gürültüyle çarpar.

6. Ay: Mama sandalyesine oturabilir. Uzatılan nesneleri avucunun içiyle yakalar.

7. Ay: Desteksiz oturur.

8. Ay: Kollarının altından tutulduğunda ayakta durur.

9. Ay: Bir yere tutunarak ayakta durur, gezinir, parmak ucuyla tutma başlar. El çırpma oynar, kendi kendine oturur.

10. Ay: Emekler. Kutunun kapağını kaldırır.

11. Ay: Ellerinden tutulduğunda yürür, çömelir ve eğilir. Kalemi tutar, bir oyuncağı amaçlı olarak atar. Karalama taklidi yapar.

12. Ay: Bir yere tutunarak ayağa kalkar.

13. Ay: Yardımsız ayakta durur ve yürümeye başlar. Topu yetişkine yuvarlar. İki üç küple kule inşa edebilir.

14. Ay: Parmaklarını kullanarak nesneleri tutar, basamakları tırmanır.

15. Ay: Ellerinin de yardımıyla merdiven çıkmaya başlar.

Aylara Göre Çocukların Gelişim Şekilleri

Okul öncesi dönemde kaba motor hareketleri sağlayan kaslar ince motor hareketi sağlayan kaslara oranla daha fazladır. Buna bağlı olarak da çocuklar rahatlıkla koşup, zıplayabilmelerine karşın dar bir tahta üzerinde denge sağlamak gibi daha üst düzeyde motor koordinasyon gerektiren hareketleri yapmakta güçlük çekerler. İnce motor kasların koordineli bir biçimde, tam olarak işlevlerini yerine getirebilmeleri ancak ergenlik döneminde gerçekleşebilir. Gelişimsel olarak çocuklar henüz gözlerini küçük nesneler yada ayrıntılar üzerinde odaklayabilmek için de yeterli olgunluğa ulaşmamışlardır; bu nedenle el göz uyumları yetersizdir. Bu dönemde erkek çocuklar kızlardan daha uzun ve ağır olmalarına karşın kız çocuklarının ince motor kaslarının gelişimi erkek çocuklardan biraz daha ileridir. Bu durum göz önüne alınarak aynı yaşlarda farklı cinsiyetlerdeki çocukların ince motor becerileri gerektiren düğme iliklemek, makas kullanmak gibi işlerdeki başarılarını karşılaştırmamak gerekir. Üstelik aynı yaş ve cinsiyetteki çocuklar arasında da bireysel farklılıklara dayalı olarak ortaya çıkan beceri farklılıklarının olabileceği unutulmamalıdır.

Çocuklar temel hareket ve becerilerinin çoğunu okul öncesi dönemde kazanırlar. Beşinci yaşın sonunda hastalıklı yada sakat çocuklar dışında bütün çocuklar mükemmel bir şekilde yürür ve koşarlar. Yüzde seksen biri bir merdiveni inip çıkarlar, yüzde doksan altısı kaygan bir zeminde dengesini bozmadan kayabilir. Yüzde doksanı da kolaylıkla sıçrayıp atlayabilir ve sekebilir.

Üç yaşındaki çocukların çoğu fazla döküp saçmadan kendi yemeklerini yiyebilirler. Fakat yedi sekiz yaşına gelmesen tabaklarındaki eti kesemezler. Üç yaşından itibaren çocukların çoğu giysilerini çıkarabilirler; Dört yaşında ise hem giyinebilir hem de çıkarabilirler. Bu yaşlarda henüz ayakkabılarını giyemezler. Bu sağ ve sol ayakkabılarını denetleyebilecek bir aşamaya gelmemiş olmalarından kaynaklanır. Çocuk beş yaşındayken kendi başına banyo yapmaya başlayabilir, fakat on iki yaşına gelene kadar yol gösterilmeye ve denetlemeye gereksinimi vardır. Çocukların bir çoğunun bu tür eylemleri belirli bir yaşa geldikleri halde yapamamalarının nedeni; anne ve babalarının onlara fırsat tanımamalarından kaynaklanmaktadır.

Kalem kullanma becerisinin gelişmesinde çocuklar düzenli bir ilerleme gösterirler. Yaklaşık olarak iki yaşında ilk kez kaleme kağıda dokunarak bir işaret yapabilirler. Bu karalamalarda, ilk iki-üç hafta hep dikey çizgiler çizerler ve ondan sonra yatay çizgilere başlarlar. Dört yaşındaki çocuklar basit bir şeklin içine kuru kalemle boyayabilirler, fakat ara sıra çizginin dışına çıktıkları olur. Bu yaşta hem algılamaları hem de denetim mekanizmaları bir kareyi kopya edecek kadar gelişmiştir.Beş yaşında bir üçgeni kopya edebilirler, bir insan resmi çizebilirler. Yedi yaşındaki çocuklar eşkenar dörtgeni kopya edebilirler.