YUNAN VE EGE UYGARLIĞI

YUNAN VE EGE UYGARLIĞI

Günümüzde Avrupa kültürünün temelini oluşturdu kabul edilen büyük ve özgün ilk çağ uygarlığı. Başlangıçları Neolitik çağa dayanırsa da asıl tarihi Ege’de tunç uygarlıklarının çözüldüğü yerde İÖ 1200 den başlatılır. Yörede İÖ 3000-1000 arasında doğup gelişen bu tunç çağı uygarlıkları genellikle Ege uygarlıkları olarak bilinir. İÖ 9.yüzyılda özgün çizgileri beliren eski yunan uygarlığı İÖ 5. yüzyılın son yarısında klasik görünümüyle doruğa ulaşmış, Büyük İskender’in fetihleri sonucu ön Asya Ön Asya kültürleriyle iç içe geçerek İÖ 3-1 yüzyıllarda Helenistik Dönemi yatmıştır.

Yunan uygarlığının klasik dönemi (İÖ 480-323) Doğuda yükselen Pers İmparatorluğunun İonya’daki ayaklanmayı bastırarak bu bölgenin Arkaik Dönemdeki kültürel üstünlüğünü sürdüre bilme olanağının yok etmesiyle başlar. Pers saldırılarına (İÖ 490 ve İÖ 480-479) karşı siyasal rakibi sparta’yla ittifaka giren Atina uzun savaş dönemlerinin yol açtığı yıkıma karşı klasik Yunan uygarlığına önderlik etmiştir. Pers savaşları sırasında kurduğu Delos birliği de zamanla bir Atina imparatorluğuna dönüşmüştür. Peloponnesos Savaşlarının sonucunda (İÖ 404) Sparta’nın Atina’yı ele geçirmesinden Makedonyalı Büyük İskender’in büyük bir imparatorluk kurmasına değin ise Yunan dünyası, tarihinin en bölünmüş dönemini yaşamıştır. Yunan uygarlığının klasik dönemi İskender’in ölümüyle (İÖ 323) başlayan Helenistik dönemle sona erer.

Büyük İskender’in kurduğu krallık onun ölümünden sonra komutanları arasında paylaşıldı. Bu komutanlar büyük krallıklar kurdular, böylece, Yunanlıların doğunun sonsuz kaynaklarını sömürdükleri Hellen dünyası ortaya çıktı. Yananlıların dilleri, tanrıları ve kültürleriyle , bir dereceye kadar bazen de tamamen Hellenleştirdikleri yabancı ülkelerde siteler kurup yerleştirdiler. MÖ 3. yy. daha sonra çeşitli değişikliklere uğrayacak, parçalanacak, siyasal ve ekonomik açıdan güçsüz düşecek bu dünyanın doruk noktası olmuştur. Kralların hegemonya uğuruna giriştikleri sonu gelmez savaşların yanı sıra, vergi ve haraçların ölçüsüzce artması karşısında yerli halkların ayaklanması, bu dünyanın parçalanıp güçsüz düşmesine neden olmuştur. Sonuç olarak Hellen egemenliği tüm dünyayı elinde tutamazdı; doğudan parthlar, batıdan ise roma ve lejyonlar geldi. Yaklaşık 200 yıl süren çarpışmalar yunan krallıklarının siyasal güçlerini yok etti. Son olarak, Mısır’da Augustus tarafından fethedilen Logos kralığıda düşünce, Yunan dünyasının mirasını, kendisi de Hellenleşmiş olan Roma üstlendi ve Parthlara karşı Büyük İskender’in Eserini savundu.